کانسپت چیست؟

کانسپت در لغت به معنای مفهوم , فکر و تصور کلی است که کانسپت را میتوان هدف طراحی یک پروژه نامید و یا روش و زبان معمار برای تبادل اندیشه با دیگران است و چگونگی شکل گیری اندیشه معمار در زبان معماری است.

از دهه ۶۰ میلادی تا کنون ارزیابی کانسپت در معماری مسئله مهم و تعیین کننده در ارزش دهی و ارزشگذاری بر معماریست که برای تعیین ارزش کانسپت در معماری باید سه نکته را مورد بررسی قرار داد :

ایده و تفکر معمار که بر اساس آن پروسه طراحی صورت گرفته است.
توانایی معمار در نحوه پردازش کانسپت
دانش معمار و احاطه کامل او بر معماری

انواع کانسپت در معماری :

کانسپت چکیده مفهوم و اندیشه نهفته در طرح معماری است, این مفهوم می تواند:

قیاسی باشد: (analogies) که به معنی الگو گیری از ویژگیهایی که برای طرح مفیدند . مثل الگو گیری از روابط معماری گذشته برای یک طرح یا مقیاس قرار دادن کار هنرمندان در استودیو برای طراحی یک ساختمان آزمایشگاه ( لویی کان – ساختمان تحقیقات پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا)
استعاری و تشبیهی باشد: ( metaphors and similess) مثلا استفاده از یک عنصر معماری برای به یاد آوردن یک مساله خاص ، (استعاره در ادبیات را ببینید) و یا به صورتی که عنصری را بتوانیم به موضوعی تشبیه کنیم مثل قاب سازی به دعوت .
جوهری باشد : ( essences) توجه به جوهره درونی فضای معماری، مثلا طراحی یک فضا با حس روحانی و تفکر برانگیز ( در مقاله مرجع از فضاهای لابی هتل اثر جان پورتمن مثال زده شده.
برنامه ای باشد :(programmatic ) که در آن توجه به حل مسئله عملکردی و برنامه طرح در درجه اول قرار دارد، مثل خیلی از کارهای معماری مدرن.
ایده آل گرایانه باشد : که ایده آلهای معمار در آن اولویت می یابد . مثلا توجه به معماری سبز و بهینه سازی مصرف انرژی . یا ایده آل گرایی میس واندر روهه در اغلب طرح هایش که برنامه طرح را تحت الشعاع قرار میداد.

و من اضافه می کنم کانسپت یا مفهوم نهفته در یک طرح ورای همه این تعاریف وقتی برای شما روشن می شود که بگویید : “ایده من در این طرح این است که …” یعنی تفکری که از آن به بعد طرح و برنامه معماری شکل داده می شود . منتها لازم است به نکته ظریفی اشاره شود ، اینکه داشتن کانسپت به معنی درستی آن کانسپت نیست ، در این راه ، بی راهه ها زیادند مثلا ایده کرم خاکی یک بی راهه است.

سلسله مراتب کانسپت :

درک رابطه تقدم و تاخری موجود بین تصور, ایده, کانسپت در واقع سرآغاز روند دستیابی به کانسپتی مناسب برای یک بنا است این رابطه به این صورت ترتیب داده می شود : تصور, ایده و کانسپت. که بر اساس الگوی افزایش پیچیدگی , متناسب بودن و عمق فکری است.

برای دانستن کانسپت ۲ نکته را باید بدانیم : اول اینکه کانسپت لزوما مساله ای عجیب و غریب و یک شعر الهام شده نیست همیشه ما کلیسای نور تادائو آندو یا کلیسای رونشان لوکور بورزیه را طراحی نمیکنیم کانسپت میتواند یک ترکیب خوب حجمی به همراه فضاهای تامل برانگیز معمارانه باشد مثل کارهای ریچارد میر. ثانیا همیشه لازم نیست طرح ما دارای کانسپت خاص درونی باشد رسیدن به عملکرد بهینه اولین انتظاری است که از یک معمار می رود.

شاید پرداختن به یک دور باطل باشد اما ملاکهای ارزش گذاری در ذهن انسان معیارهای معناگر ومفهوم ساز هستند موسیقی با نت ها نواخته می شود, شعر با کلمات سروده می شود معماری نیز برای نواخته شدن و یا حتی سروده شدن احتیاج به ایده و کانسپت دارد تا به فضا فرم ببخشد و احساسات انسانی را بیدار کند.

سخن آخر اینکه بحث کانسپت یک بحث عمیق و طولانی است من از دیدگاه خود به آن پرداختم در دانشکده های معماری اساتیدی که خود گاها از درک صحیح این مساله ناتوانند توانایی روشن کردن راه را برای دانشجو ندارند و دانشجوی سرگردان در پی خرید کانسپت است با این حال به هیچ وجه از نظر من اعتراض دانشجویان پذیرفته نیست.

ایده گرفته شده از انسان:

کانسپت چیست؟

ایده گرفته شده از انسان:

ایده گرفته شده از وسایل:

ایده و کانسپت در معماری جهان!

ایده بادبان کشتی در طراحی برج العرب امارات

کانسپت چیست؟

یک معمار خوش ذوق برای اینکه بتواند قدمی در راه ساخت فضایی بدون آلودگی بردارد ، یک پارک شناور ساخته است که هرچند دردی از انسان ها را دوا نمی کند ، اما برای نجات حیات وحش ایده ای بسیار زیبا و کارساز و جذاب است و میتواند پناهگاهی امن برای حیوانات گوناگون باشد.

کوئن اولتوئیس، سازنده این پارک شناور که از چند لایه ی زیستگاه سبز تشکیل شده در نمایشگاهی پرده برداری کرد. این زیستگاه با ارزش که بخشی از آن در زیر آب و بخش دیگر آن روی آب قرار دارد، برای زندگی پرندگان، زنبورها، خفاش ها و سایر حیوانات کوچک مناسب است.